Przemoc w rodzinie

DEFINICJA PRZEMOCY W RODZINIE

Przemoc domowa to każde działanie jednego z członków rodziny lub zaniedbania, które zagrażają życiu, cielesnej i psychicznej integralności lub wolności innego członka tej samej rodziny bądź poważnie szkodzą rozwojowi jego (jej) osobowości.

Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. z 2005 r. Nr 180, poz. 1493 z późn. zm.) w art. 2 pkt 2 stanowi, że przemoc w rodzinie należy rozumieć, jako „jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste osób pozostających w rodzinie, w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą”.

Wszystkie definicje podkreślają niżej wymienione elementy przemocy w rodzinie:

• przewaga sił ze strony agresora,
• wyrządzenie komuś krzywdy, narzucenie mu władzy, dokonanie bezprawnych czynów, godzenie w czyjąś osobistą wolność, naruszenie praw i dóbr osobistych,
• wywołanie cierpienia i szkody,
• działanie skierowane przeciwko jakiemuś członkowi rodziny,
• wykraczanie poza społeczne normy, zasady relacji międzyludzkich.

RODZAJE PRZEMOCY W RODZINIE

W pojęciu „przemoc domowa” mieszczą się takie sytuacje jak: „przemoc pomiędzy małżonkami, przemoc dorosłych wobec własnych dzieci i wobec pozostających pod ich opieką krewnych w podeszłym wieku, a także przemoc dzieci wobec rodziców”.

Przemoc fizyczna to naruszenie nietykalności fizycznej, polega na intencjonalnym, czyli świadomym i celowym zachowaniu powodującym uszkodzenie ciała lub prowadzącym do takiego ryzyka.
Do zachowań takich zalicza się: popychanie, szarpanie, obezwładnianie, ciągnięcie, szturchanie, klepanie, klapsy, ciągnięcie za uszy, włosy, szczypanie, kopanie, bicie ręką, pięścią, uderzenie w twarz – tzw. „policzek”, przypalanie papierosem, duszenie, topienie, krępowanie ruchów, nie udzielenie niezbędnej pomocy itp.

Przemoc psychiczna to naruszenie godności osobistej, zawiera przymus i groźby. Do zachowań takich zalicza się: obrażanie, wyzywanie, osądzanie, ocenianie, krytykowanie, straszenie, szantażowanie, grożenie, nieliczenie się z uczuciami, krzyczenie, oskarżanie, obwinianie, oczernianie, krzywdzenie zwierząt, czytanie osobistej korespondencji, ujawnianie tajemnic, sekretów, wyśmiewanie, lekceważenie, wyśmiewanie opinii, poglądów, przekonań, wyznania, pochodzenia, narzucanie swojego zdania, poglądów, stałe ocenianie, krytyka, wmawianie choroby psychicznej, izolowanie, kontrolowanie, ograniczanie kontaktów z innymi ludźmi, wymuszanie posłuszeństwa i podporządkowania, ograniczanie snu, pożywienia i schronienia, wyzywanie, używanie wulgarnych epitetów, poniżanie, upokarzanie, zawstydzanie, stosowanie gróźb, szantażowanie, itp. Do skutków tej formy przemocy należy zniszczenie poczucia mocy sprawczej ofiary, jej poczucia własnej wartości i godności, uniemożliwienie podjęcia jakichkolwiek działań niezgodnych z zasadą posłuszeństwa, osłabienie psychicznych i fizycznych zdolności stawiania oporu oraz wyrobienie przekonania o daremności jego stawiania, odizolowanie od zewnętrznych źródeł wsparcia, całkowite uzależnienie ofiary od prześladowcy, stały strach i utrata nadziei, choroby psychosomatyczne, ciągły stres, zaburzenia snu, itp. Przemoc psychiczna jest najczęstszą formą przemocy i jest trudna do udowodnienia. Przemoc ta może występować sama, bez przemocy fizycznej, ale zawsze jej towarzyszy; może też występować na wielu płaszczyznach.

Przemoc seksualna to naruszenie intymności, polegające na „zmuszaniu osoby do aktywności seksualnej wbrew jej woli, kontynuowaniu aktywności seksualnej, gdy osoba nie jest w pełni świadoma, bez pytania jej o zgodę lub gdy na skutek zaistniałych warunków obawia się odmówić”. Przymus polega na bezpośrednim użyciu siły lub emocjonalnym szantażu, np.: wymuszaniu pożycia, obmacywaniu, gwałcie, zmuszaniu do niechcianych praktyk seksualnych, nieliczeniu się z życzeniami partnerki/partnera, komentowaniu szczegółów anatomicznych, ocenianiu sprawności seksualnej i wyglądu, zmuszaniu do seksu z osobami trzecimi, sadyzmie w pożyciu, wyśmiewaniu wyglądu, ciała i krytyce zachowań seksualnych, itp. Skutkami przemocy seksualnej są obrażenia fizyczne, ból i cierpienie, obniżona samoocena i poczucie własnej wartości, utrata poczucia atrakcyjności i godności, zaburzenia seksualne, oziębłość, zamknięcie się (lęk, strach, unikanie seksu), uogólniona niechęć i obawa do przedstawicieli płci sprawcy przemocy, itp.

Przemoc ekonomiczna to z kolei naruszenie własności, co wiąże się z celowym niszczeniem czyjejś własności, pozbawianiem środków lub stwarzaniem warunków, w których nie są zaspokajane niezbędne dla przeżycia potrzeby. Do zachowań takich zalicza się: niszczenie rzeczy, włamanie do zamkniętego osobistego pomieszczenia, kradzież, używanie rzeczy bez pozwolenia, zabieranie pieniędzy, przeglądanie dokumentów, korespondencji, dysponowanie czyjąś własnością, zaciąganie pożyczek „na wspólne konto”, sprzedawanie osobistych lub wspólnych rzeczy bez uzgodnienia, zmuszanie do spłacania długów, nie łożenie na utrzymanie, uniemożliwianie podjęcia pracy zarobkowej, niezaspokajanie podstawowych, materialnych potrzeb rodziny, szantażowanie, uniemożliwianie korzystania z pomieszczeń niezbędnych do zaspakajania potrzeb (kuchnia, łazienka) itp. Do skutków przemocy ekonomicznej można zaliczyć całkowitą zależność finansową od partnera, niezaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych, bieda, zniszczenie poczucia własnej godności i wartości, znalezienie się bez środków do życia itp.

Przemoc przez zaniedbanie to naruszenie obowiązku do opieki ze strony osób bliskich Oznacza nie dawanie środków na utrzymanie, pozbawianie jedzenia, ubrania, schronienia, brak pomocy w chorobie, nie udzielenie pomocy, uniemożliwianie dostępu do miejsc zaspokojenia podstawowych potrzeb: mieszkania, kuchni, łazienki, łóżka, itp.